Als uitvaartverzorger krijg ik regelmatig de vraag of het verstandig is om kleine kinderen mee te nemen naar een uitvaart. Persoonlijk vind ik het niet meer dan logisch om ook kinderen en kleinkinderen erbij te betrekken. Een uitvaart is immers een emotioneel moment. Net als bij volwassenen helpt het bijwonen van een uitvaart bij het rouwproces. Dit natuurlijke proces is noodzakelijk om het verdriet een plaats te kunnen geven en na verloop van tijd verder te gaan met ons leven. Niet rouwen is dus voor kinderen net zo ongezond als voor volwassenen. Door een uitvaart bij te wonen leren kinderen te beseffen dat er iemand dood is. Daarbij speelt afscheid nemen een belangrijke rol. Houd er daarbij wel rekening mee dat ieder kind anders omgaat met de dood. Je moet een kind overigens nooit dwingen om mee te gaan, want zij moeten vrij zijn om hun verdriet en gevoelens op hun eigen wijze te verwerken.
Vooral voor heel jonge kinderen is het concept van de dood nog niet concreet. Ga dus zeker geen ingewikkelde metaforen gebruiken of verhalen verzinnen als ‘oma is gaan slapen’. Zeg gewoon waar het op staat en bereid je samen met je kinderen voor op de dag van de uitvaart. Leg ze uit wat ze kunnen verwachten tijdens de uitvaart. Kinderen kunnen in hun onschuld soms hele directe of confronterende vragen stellen. Het is goed om te proberen deze vragen – hoe vreemd ook – helder en duidelijk te beantwoorden. Ook is het zaak hen gerust te stellen.
Toch merk ik bij nabestaanden nog vaak dat ze met dit onderwerp worstelen. Zo zeggen diverse psychologen dat je kinderen onder vijf jaar beter niet kunt meenemen naar een uitvaart. De hele gang van zaken gaat volgens hen volstrekt over hun hoofden heen. Ze voeren aan dat baby’s doordringend kunnen gaan huilen en dat peuters elk ogenblik hardop allerlei vragen kunnen gaan stellen en zo de dienst verstoren. Bovendien is de aandachtsspanne van een klein kind erg kort. Maar wat nu als het kleinkind helemaal gek was op zijn overleden opa of oma. Wat moet je dan doen. Hem of haar ontzeggen om afscheid te nemen. Hem of haar ontzeggen de laatste eer aan de overledene te kunnen bewijzen. Dit blijft ongetwijfeld onbewust of bewust ergens in het brein van het kind hangen, waarna het op latere leeftijd tot trauma’s, angst voor de dood of ongewenst gedrag kan leiden.
Zelf heb ik recent de uitvaart van mijn oma moeten verzorgen. Zij is vanaf het moment van haar overlijden tot aan de eigen dag van de uitvaart in haar eigen huis gebleven. Als familie hebben wij meerdere malen bij oma thuis gezeten om herinneringen op te halen en om haar toch nog even tussen ons in te hebben. Daarbij zijn vanaf het begin tot aan het einde de vijf achterkleinkinderen van oma betrokken geweest bij de dienst. Van het achterlaten van hun favoriete knuffel in de kist, het begeleiden van de kist uit oma’s huis, het versieren en aansteken van een herinneringskaarsje tot aan het zien dalen van de kist in het crematorium. Het was heel heftig voor ons allemaal, maar wij zijn er van overtuigd dat dit onze kinderen sterkt in het verwerken van het verlies van hun lieve oma.
Dit artikel is ook te lezen in de Nesselande Living
